Βαΐα Χαδιού, Δικηγόρος, ΜΔΕ, LLM, Επ. Στέλεχος ΜοΠαΔιΣ | Χιόνα Αθανασιάδη, Δικηγόρος, ΜΔΕ, Επ. Στέλεχος ΜοΠαΔΙΣ

Με το τεσσαρακοστό πρώτο άρθρο της από 13-4-2020 ΠΝΠ (ΦΕΚ Α’ 84) προβλέφθηκαν, για λόγους συντόμευσης της διαδικασίας, ειδικές ρυθμίσεις για όλα τα είδη συμβάσεων άνω και κάτω των ορίων του Βιβλίου Ι και ΙΙ ν.4412/2016, εφόσον υφίσταται κώλυμα υποβολής της αίτησης έκδοσης των απαιτούμενων δικαιολογητικών ή αδυναμίας έκδοσης αυτών λόγω της αναστολής λειτουργίας των αντίστοιχων αρμόδιων υπηρεσιών ή μερικής αναστολής λειτουργίας αυτών, στο πλαίσιο των μέτρων αντιμετώπισης της διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 ή για άλλο σοβαρό λόγο,

Αφορμή για την εισαγωγή της εν λόγω διάταξης αποτέλεσαν οι εκδοθείσες  υπ’ αριθμ. Δ1α/Γ.Π.οικ.21159 (ΦΕΚ Β’ 1074/27-03-2020) και Δ1α/ΓΠ.οικ.24403 Κ.Υ.Α (ΦΕΚ Β’ 1301/11-4-2020), με τις οποίες τέθηκαν σε μερική αναστολή λειτουργίας τα δικαστήρια και οι δημόσιες υπηρεσίες της χώρας, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται ουσιαστικώς η έγκαιρη έκδοση των απαιτούμενων δικαιολογητικών. Αυτονόητο είναι, βέβαια, ότι η εν λόγω ρύθμιση καταλαμβάνει μόνον τις περιπτώσεις των δικαιολογητικών που ο οικονομικός φορέας δεν δύναται να εκδώσει μόνος του, αλλά που απαιτεί την μεσολάβηση δημόσιας υπηρεσίας (πχ οι ασφαλιστικές ενημερότητες έργων εκδίδονται ηλεκτρονικά από τον ίδιο τον οικονομικό φορέα, ΑΕΠΠ 1040/2020, σκ. 5). Ειδικότερα, η ρύθμιση έχει ως εξής:

Α. Κάθε αναθέτουσα αρχή/φορέας δύναται είτε η διαδικασία σύναψης δημοσίων συμβάσεων εκκίνησε πριν είτε μετά την 25η Φεβρουαρίου να προσκαλέσει άμεσα τον επιλεγέντα ανάδοχο να υποβάλει σε αντικατάσταση των απαιτούμενων, ανά περίπτωση, δικαιολογητικών μόνο υπεύθυνη δήλωση ή ηλεκτρονική υπεύθυνη δήλωση μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης, προκειμένου να εκδοθεί η απόφαση κατακύρωσης ή ανάθεσης και να συναφθεί η σύμβαση.

Με την ανωτέρω υπεύθυνη δήλωση ο ανάδοχος δηλώνει ότι: «α) δεν συντρέχει κανένα νόμιμο κώλυμα συμμετοχής του στη διαδικασία, β) εξακολουθεί να πληροί όλα τα κριτήρια ποιοτικής επιλογής που προβλέπονται στην οικεία διακήρυξη γ) θα προσκομίσει τα νομίμως προβλεπόμενα δικαιολογητικά κατακύρωσης ή ανάθεσης εντός προθεσμίας 30 ημερών από την υπογραφή της σύμβασης».

Β. Ο ίδιος ο ανάδοχος δύναται να ζητήσει την παράταση της προθεσμίας προσκόμισης των σχετικών δικαιολογητικών σε περίπτωση κωλύματος υποβολής της αίτησης έκδοσης των απαιτούμενων δικαιολογητικών ή αδυναμίας έκδοσης αυτών για τον ίδιο ανωτέρω λόγο. Η ως άνω προθεσμία παρατείνεται με απόφαση του αρμόδιου οργάνου της αναθέτουσας αρχής, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη γνωμοδότηση του συλλογικού οργάνου αξιολόγησης των προσφορών.

Γ. Σε κάθε περίπτωση, η εκκαθάριση και εξόφληση του αναδόχου δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υλοποιηθεί, εάν δεν έχει προηγηθεί η προσκόμιση των απαιτούμενων δικαιολογητικών.

Από την εν λόγω, λοιπόν, ρύθμιση συνάγονται τα ακόλουθα συμπεράσματα.

• Κατά πρώτον, θεσπίζεται δυνατότητα και όχι υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής να ζητήσει από τον προσωρινό ανάδοχο την αντικατάσταση της υποβολής των δικαιολογητικών με την υπεύθυνη δήλωση. Έτσι, εάν η αναθέτουσα αρχή δεν ζητήσει την υπεύθυνη δήλωση, αλλά τα προβλεπόμενα από τον ν.4412/2016 δικαιολογητικά, ο προσωρινός ανάδοχος υποχρεούται να προσκομίσει το σύνολο αυτών εντός της ταχθείσας προθεσμίας, άλλως εάν δεν τα προσκομίσει η προσφορά του απορρίπτεται (ΑΕΠΠ 575/2020, σκ. 24, 884/2020 σκ. 5).
• Κατά δεύτερον, η ανωτέρω δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής δύναται να ασκηθεί πριν την υποβολή της πρόσκλησης για την υποβολή των απαιτούμενων δικαιολογητικών ή έστω προτού παρέλθει η προθεσμία για την υποβολή τους από τον προσωρινό ανάδοχο και σε κάθε περίπτωση προτού αυτά υποβληθούν και αποσφραγιστούν. Συνεπώς, τη δυνατότητα αυτή η αναθέτουσα αρχή δεν δύναται να την ασκήσει μετά την υποβολή και αποσφράγιση των υποβληθέντων δικαιολογητικών κατακύρωσης και, ως εκ τούτου, εάν διαπιστώσει ελλείψεις, δεν δύναται για τα υπολειπόμενα δικαιολογητικά να ζητήσει από τον προσωρινό ανάδοχο την προσκόμιση της υπεύθυνης δήλωσης, αλλά οφείλει, κατά δεσμία αρμοδιότητα, να απορρίψει την προσφορά του προσωρινώς αναδόχου κατά το άρθρο 103 παρ 2 ν.4412/2016 (ΑΕΠΠ 743/2020 σκ. 15,16).
• Κατά τρίτον, για την ενεργοποίηση της δυνατότητας παράτασης της προθεσμίας υποβολής των δικαιολογητικών, απαιτείται προηγούμενη αίτηση του προσωρινού αναδόχου, κατά την παρ 2 του ανωτέρω άρθρου της ΠΝΠ, άνευ της οποίας η αναθέτουσα αρχή δεν δύναται να παρατείνει αυτοβούλως την ταχθείσα προθεσμία (ΑΕΠΠ 907/2020, σκ. 4). Η εν λόγω ρύθμιση δεν εισάγει νέο, εξαιρετικό λόγω της φύσης της ΠΝΠ καθεστώς, καθώς η δυνατότητα παράτασης της προθεσμίας υποβολής των δικαιολογητικών κατακύρωσης μόνον κατόπιν αιτήματος του προσωρινού αναδόχου ρυθμιζόταν, ήδη, με τη διάταξη του α 103 παρ 2 ν.4412/2016 (όπως αυτή αντικαταστάθηκε από την διάταξη της παρ 12β του α 43 ν.4605/2019). Συνεπώς, αυτοδίκαιη παράταση της προθεσμίας λόγω αμελούς συμπεριφοράς του προσωρινού αναδόχου άνευ σχετικού αιτήματός του ή κατόπιν υποβολής εκπρόθεσμου αιτήματος οδηγούν υποχρεωτικά σε απόρριψη της προσφοράς του προσωρινού αναδόχου (ΑΕΠΠ 1004/2020, σκ. 9).